Ο ρόλος του πολίτη στην αναβάθμιση του αστικού πρασίνου
Ο σημαντικός και πολύπλευρος ρόλος του πολίτη στην αναβάθμιση του αστικού πρασίνου αναδείχτηκε κατά τη διάρκεια της σχετικής ημερίδας που πραγματοποιήθηκε, το πρωί του Σαββάτου 24 Σεπτεμβρίου, στο αμφιθέατρο του πρώην 1ου Λυκείου Καρδίτσας, στα πλαίσια της 16ης Οικολογικής Γιορτής Καρδίτσας.
Η ημερίδα ξεκίνησε με τον χαιρετισμό του Προέδρου της Οργανωτικής Επιτροπής και Αντιδημάρχου Πρασίνου του Δήμου Καρδίτσας κ. Δημήτρη Αραμπατζή και, στη συνέχεια, ξεκίνησε η ανάπτυξη των θεμάτων της ημερίδας τα οποία είχαν ως εξής :
> «Τα γραμμικά πάρκα ως μέσο διασύνδεσης των ανοιχτών αστικών χώρων και ο ορθολογικός σχεδιασμός τους για την αξιοποίηση και την εξοικονόμηση πόρων»
Εισηγητής: Χρήστος Λύκας, Επίκουρος Καθηγητής, Διευθυντής του Εργαστηρίου Ανθοκομίας και Αρχιτεκτονικής Τοπίου του Τμήματος Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
> «Αστικό πράσινο: Παραδείγματα αυτo-διαχείρισης από την Ελλάδα»
Εισηγητές:Φωτεινή Νασιώκα, Υπ. Διδάκτωρ, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας - Πασχάλης Αρβανιτίδης, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
> «Η χρήση της παρόχθιας δασικής βλάστησης ως αστικό και περιαστικό πράσινο. Η περίπτωση του παρόχθιου δάσους της Παπαράτζας»
Εισηγητής: Δρ Γεώργιος Σπ. Ευθυμίου, Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Ι. Στερεάς Ελλάδας Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος
> «Η καινοτόμος συμμετοχή των πολιτών στην προστασία και ανάδειξη χώρων αστικού πρασίνου»
Εισηγητής:Αχιλλέας Πληθάρας, Υπεύθυνος ευαισθητοποίησης πολιτών WWF Ελλάς
Περιλήψεις Εισηγήσεων
Η χρήση της παρόχθιας δασικής βλάστησης ως αστικό και περιαστικό πράσινο. Η περίπτωση του παρόχθιου δάσους Παπαράτζας (Γ.Ευθυμίου)
Οι πόλεις που διαθέτουν ποτάμια στα διοικητικά τους όρια θα πρέπει να τα αξιοποιήσουν διατηρώντας και ενισχύοντας το παρόχθιο δάσος ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες ενός αστικού ή περιαστικού περιβάλλοντος για αναψυχή και πνευματική ανάταση των κατοίκων τους.
Η διατήρηση, η ενίσχυση, η ανόρθωση και η επαναφορά της παρόχθιας δασικής βλάστησης στα ποτάμια και ρέματα που διασχίζουν ή περιβάλλουν τον αστικό ιστό πόλεων μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης των κατοίκων της περιοχής και να δημιουργήσει νέους χώρους επισκεψιμότητας και συγκέντρωσης ανθρώπινων δραστηριοτήτων.
Η Καρδίτσα είναι επαρχιακή ανθρώπινη θεσσαλική πόλη που κι αυτή έχει το ποτάμι της, τον Γαβρά που την περιβάλλει και μάλιστα διαθέτει ένα πολύ όμορφο παρόχθιο δάσος, αυτό της Παπαράτζας σε απόσταση αναπνοής από το κέντρο της. Πρόκειται για ένα παρόχθιο δάσος μεγάλης ηλικίας, απομεινάρι προφανώς κάποιου μεγαλύτερου σε έκταση παλιού παρόχθιου δάσους. Χρειάζονται όμως άμεσα έργα ανόρθωσης του παρόχθιου αυτού
οικοσυστήματος, υποδομές για την διατήρηση και την αντιπυρική του θωράκιση αλλά και την προβολή του ώστε μαζί με τον Γαρβά, που είναι η συνέχειά τους αλλά και τον ποταμό Καράμπαλη να αποτελέσουν ένα ακόμη σημείο αναφοράς για την πόλη της Καρδίτσας.
Η δημιουργία φυτοτεχνικής και ασφαλούς υποδομής κρίνεται σκόπιμη για την προσέγγισή του παρόχθιου δάσους της Παπαράτζας, με τα πόδια ή το ποδήλατο, καθότι αυτό έχει καθιερώσει την Καρδίτσα ως ποδηλατούπολη στη συνείδηση των κατοίκων και επισκεπτών της.
Είναι η ώρα που πρέπει η Καρδίτσα να αποκτήσει το δικό της περιαστικό παρόχθιο δάσος- άλσος που θα περιβάλλει τον αστικό ιστό και θα αποτελεί τόπο διαφυγής για τους κατοίκους και προσέλκυσης για τους επισκέπτες της ευρύτερης περιοχής.
Αστικό πράσινο: Παραδείγματα αυτo-διαχείρισης από την Ελλάδα (Φωτεινή Νασιώκα – Πασχάλης Αρβανιτίδης)
Τα κοινά είναι μια ειδική κατηγορία πόρων με δύο χαρακτηριστικά, αυτά της μη-αποκλειστικότητας και αφαιρεσιμότητας. Λόγω αυτών των χαρακτηριστικών γίνονται αντικείμενο υπερεκμετάλλευσης και κακοδιαχείρισης, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση και την καταστροφή, μια κατάσταση γνωστή ως «τραγωδία των κοινών». Λύση στο πρόβλημα αποτελεί η απόδοση ξεκάθαρων περιουσιακών δικαιωμάτων στα εμπλεκόμενα μέρη. Παραδοσιακά, τέτοια δικαιώματα έχουν είτε το κράτος είτε ιδιώτες (με την ιδιωτικοποίηση ή κρατικοποίηση του πόρου). Ωστόσο, μια τρίτη διαμόρφωση, όπου τα περιουσιακά δικαιώματα αποδίδονται σε μια κοινότητα χρηστών, έρχεται να προστεθεί με ολοένα και περισσότερες εμπειρικές μελέτες να αποδεικνύουν ότι οι ίδιοι οι χρήστες είναι σε θέση να αναπτύξουν μακροχρόνιους θεσμούς αυτοδιαχείρισης και διατήρηση του πόρου.
Ένα τυπικό παράδειγμα κοινού, όπου μη ξεκάθαρα αποδιδόμενα περιουσιακά δικαιώματα οδηγούν στην σταδιακή υποβάθμιση και την «τραγωδία», αποτελούν οι εγκαταλελειμμένες ή ανεκμετάλλευτες εκτάσεις αστικής και περιαστικής γης. Οι εκτάσεις αυτές παίζουν σημαντικό ρόλο ως πνεύμονες πρασίνου για τη βελτίωση της αστικής ποιότητας ζωής. Ωστόσο, παραδοσιακές λύσεις δημόσιας διαχείρισης ή ιδιωτικοποίησης αδυνατούν να διαμορφώσουν το κατάλληλο πλαίσιο που να εγγυάται τη βιωσιμότητα και διατήρηση του πόρου.
Στο πλαίσιο αυτό, η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται σε επιλεγμένες πρωτοβουλίες αυτοδιαχείρισης αστικών και περιαστικών πάρκων και αγρών στην Ελλάδα (π.χ. Πάρκο Ναυαρίνου, Περιβόλι της Νίκαιας, Αγρόσχολοι Βριλησσού, ΠΕΡ.ΚΑ. κ.ά.) σε μια προσπάθεια ανάδειξης των πρακτικών που έχουν αναπτυχθεί με σκοπό την ισχυροποίηση της συλλογικής δράσης και τη βιώσιμη αυτοδιαχείριση των πόρων αυτών.
Τα γραμμικά πάρκα ως μέσο διασύνδεσης των ανοιχτών αστικών χώρων και ο ορθολογικός σχεδιασμός τους για την αξιοποίηση και την εξοικονόμηση πόρων (Χρήστος Λύκας)
Οι ανοιχτοί χώροι πρασίνου μέσα στον αστικό ιστό αποσκοπούν στη βελτίωση των κλιματικών συνθηκών της πόλης, παρέχουν τη δυνατότητα φυγής από το ανθρωπογενές περιβάλλον και αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής των πολιτών. Στις περισσότερες ελληνικές πόλεις αναπτύχθηκαν πάρκα κυρίως με τοπική σημασία σε επίπεδο συνοικίας, ελάχιστα μητροπολιτικά με υπερτοπική σημασία και σχεδόν καθόλου γραμμικά πάρκα δηλαδή υπαίθριοι χώροι που η μια τους διάσταση είναι πολύ μεγαλύτερη από την άλλη. Τέτοια πάρκα ακολουθούν συνήθως λεωφόρους, σιδηροδρομικές γραμμές κοίτες ποταμών, παραλίμνια ή θαλάσσια μέτωπα.
Τα γραμμικά πάρκα έχουν μια ιδιαίτερη αξία για την πόλη, αφού μπορούν να αποτελέσουν εκτός από χώρους αναψυχής συνδετικό κρίκο μεταξύ των ελεύθερων χώρων πρασίνου της πόλης, των δημόσιων κτιρίων, του εμπορικού κέντρου κλπ δημιουργώντας ένα πράσινο δίκτυο εναλλακτικής μετακίνησης μέσα στον αστικό ιστό.
Η καθημερινή ωστόσο χρήση των γραμμικών πάρκων από έναν μεγάλο αριθμό πολιτών και η εξυπηρέτησης των διαφορετικών αναγκών που καλούνται να καλύψουν (μετακίνηση, άθληση, αναψυχή), θέτει σημαντικές ιδιαιτερότητες όσον αφορά τον σχεδιασμό, τη χρήση του φυτικού υλικού και τη διαχείρισή τους.
Η καινοτόμος συμμετοχή των πολιτών στην προστασία και ανάδειξη χώρων αστικού πρασίνου (Αχιλλέας Πληθάρας)
Οι χώροι αστικού πρασίνου επιτελούν πολλαπλές λειτουργίες και είναι απαραίτητοι για το κοινωνικό σύνολο. Πολλές φορές όμως πληθώρα παραγόντων συντελεί στην απαξίωση και υποβάθμιση χώρων πρασίνου ως αποτέλεσμα κυρίως της αδιαφορίας των αρμόδιων αρχών και μερίδας πολιτών. Το μεγάλο στοίχημα είναι να ξαναφέρουμε τους πολίτες πιο κοντά στο πράσινο και να τους δώσουμε ρόλο και φωνή στην προσπάθεια βελτίωσης του πράσινου ισοζυγίου στις πόλεις. Με αυτό το σκεπτικό, το WWF Ελλάς δημιούργησε μια καινοτόμο εφαρμογή για κινητά που στο σύντομο χρόνο λειτουργίας της έχει να επιδείξει σημαντικά επιτεύγματα στην ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των πολιτών.
Η τοποθέτηση του κ. Δημήτρη Αραμπατζή
Προσωπικά ως πολίτης, αλλά και με την ιδιότητα του Αντιδημάρχου Πρασίνου που έχω αυτό το διάστημα είμαι πεπεισμένος ότι ο ρόλος του πολίτη στην αναβάθμιση του αστικού πρασίνου είναι σημαντικός.
Ως υπηρεσία Πρασίνου, η οποία θα πρέπει να γνωρίζετε ότι έχει αποδυναμωθεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, λόγω αποχωρήσεων και αδυναμίας νέων προσλήψεων, καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια τόσο για τη συντήρηση του πρασίνου της πόλης, όσο και για την περαιτέρω αναβάθμισή του με νέες φυτεύσεις που πραγματοποιούμε.
Υπενθυμίζω τις οργανωμένες παρεμβάσεις που κάναμε στο χώρο του στρατοπέδου Λουμάκη, το οποίο αποδίδεται πλέον στο Δήμο με προοπτική να αποτελέσει έναν νέο χώρο πρασίνου, αναψυχής και δραστηριοτήτων, αλλά και στην περιοχή των Εργατικών Φαναρίου, αλλά και παρεμβάσεις που έγιναν στα πλαίσια εθελοντικών δράσεων σε Κοινότητες, όπως στο Παλαιοκκλήσι και τον Πρόδρομο.
Σε όλες αυτές τις προσπάθειες όπου φυτεύτηκαν εκατοντάδες νέα δένδρα καθοριστική ήταν η συμβολή και η βοήθεια των πολιτών.
Στον αντίποδα, υπάρχουν συμπολίτες που όχι μόνο δεν έχουν ανάλογη ευαισθησία, αλλά αντιθέτως οι παρεμβάσεις τους στο αστικό πράσινο είναι καταστροφικές. Αυθαίρετες κλαδεύσεις ή ακόμα χειρότερα καρατομήσεις δένδρων ή και πλήρες ξερίζωμά τους από πεζοδρόμια μπροστά από επιχειρήσεις ή κατοικίες είναι δυστυχώς συχνό φαινόμενο.
Η Υπηρεσία επιβάλει πρόστιμα, αλλά ένα δενδρύλλιο που θα φυτευτεί στη συνέχεια δεν μπορεί να αντικαταστήσει ένα μεγάλο δένδρο.
Ο ανθώνας του Παυσιλύπου είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η υπηρεσία φυτεύει και τα νέα φυτά στο μεγαλύτερο ποσοστό τους καταστρέφονται είτε από κλοπές, είτε από τα παιδιά που χρησιμοποιούν τον χώρο ως παιδότοπο, παρά τις πινακίδες που υπάρχουν. Και φυσικά τη μεγαλύτερη ευθύνη γι ΄ αυτό δεν την έχουν τα παιδιά, αλλά οι γονείς, εμείς δηλαδή που δεν τα αποτρέπουμε.
Ο παράγων πολίτης σε σχέση με το αστικό πράσινο είναι σημαντικός και ευελπιστούμε ότι με τις ενδιαφέρουσες εισηγήσεις της ημερίδας και με όλες τις παράλληλες εκδηλώσεις που διοργανώνουμε, συνεισφέρουμε σε έναν δημόσιο διάλογο και στην μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση όλων.
Εργαστήρι Πρασίνου στην πλατεία Καμινάδων
Τα συμπεράσματα της ημερίδας θα «τροφοδοτήσουν» ένα ανοιχτό εργαστήρι πράσινου που πρόκειται να ξεκινήσει τη Δευτέρα 26/9/2016 στην πλατεία Καμινάδων, στις 10.00 το πρωί.
Η δράση αυτή θα πραγματοποιηθεί με την αρωγή του Τμήματος Πρασίνου του Δήμου και με τη συμμετοχή μαθητών από Δημοτικά Σχολεία της Καρδίτσας.
