Η παγκόσμια ιστορία των εθνικών πάρκων ξεκινάει το 1872 με την ίδρυση του Yellowstone National Park στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην Ευρώπη, το δρόμο για την προστασία φυσικών περιοχών άνοιξε η Σουηδία την 24η Μαΐου 1909, όταν ιδρύθηκαν τα πρώτα εννέα εθνικά πάρκα σε ευρωπαϊκό έδαφος. Το παράδειγμα της Σουηδίας ακολούθησαν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες και σιγά-σιγά τα εθνικά πάρκα εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη την Ευρώπη. Την 24η Μαΐου γιορτάζουμε τις προστατευόμενες περιοχές σε όλη την Ευρώπη. Στόχος της θέσπισης της «Ευρωπαϊκής Ημέρας των Πάρκων» είναι να αναδειχθεί, μέσω διαφόρων δραστηριοτήτων που διοργανώνονται εκείνη την ημέρα, η ομορφιά, αλλά και η σημασία των προστατευόμενων περιοχών της Ευρώπης για ολόκληρη την κοινωνία.

Σήμερα ο αριθμός των ευρωπαϊκών εθνικών πάρκων αυξάνεται κάθε χρόνο με την προστασία όλο και περισσότερο φυσικών περιοχών. Τα εθνικά πάρκα της Ευρώπης περιλαμβάνουν όρη, λίμνες, ποτάμια, νησιά, δάση, στέπες, υγρότοπους, κ.α. Στις περιοχές αυτές διαβιεί πλήθος διαφορετικών ειδών φυτών και ζώων, πολλά από αυτά απειλούμενα με εξαφάνιση.

Το 1969, η Γενική Συνέλευση της Διεθνούς Ένωσης για την Προστασία της Φύσης όρισε το «εθνικό πάρκο» ως μια σχετικά μεγάλη περιοχή όπου:

1) Σε ένα ή αρκετά οικοσυστήματα, τα οποία δεν έχουν υποστεί ουσιαστική αλλοίωση από ανθρώπινη εκμετάλλευση και κατάληψη, υπάρχουν φυτά και ζώα, γεωμορφολογικές περιοχές και φυσικές κατοικίες ιδιαίτερου επιστημονικού, επιμορφωτικού και αναζωογονητικού ενδιαφέροντος ή φυσικά τοπία ιδιαίτερου κάλλους.

2) Η ανώτατη αρμόδια Αρχή της χώρας έχει λάβει μέτρα για την πρόληψη ή τον όσο το δυνατόν ταχύτερο περιορισμό της εκμετάλλευσης ή κατάληψής της περιοχής, όπως και για την αποτελεσματική εφαρμογή των παραπάνω μέτρων σε σχέση με τα οικολογικά, γεωμορφολογικά ή αισθητικά γνωρίσματα που οδήγησαν στην προστασία της περιοχής.

3) Οι επισκέπτες μπορούν να εισέρχονται υπό ειδικές προϋποθέσεις για επιμορφωτικούς, πολιτιστικούς και αναζωογονητικούς σκοπούς.

Στην Ελλάδα το νομικό πλαίσιο για την αναγνώριση εθνικών πάρκων δημιουργήθηκε το 1986. Συνολικά, η λίστα των εθνικών πάρκων απαρτίζεται σήμερα από τις ακόλουθες 17 περιοχές:

*Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βορείων Σποράδων, 1992

*Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου, 1999

*Εθνικό Πάρκο του Σχοινιά – Μαραθώνα, 2000

*Πάρκο Υγροτόπων των λιμνών Κορώνειας – Βόλβης και των Μακεδονικών Τεμπών, 2004

*Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου, 2005

*Εθνικό Πάρκο Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου – Αιτωλικού, κάτω ρου και εκβολών ποταμών Αχελώου και Ευήνου και νήσων Εχινάδων, 2006

*Εθνικό Πάρκο δάσους Δαδιάς – Λευκίμμης – Σουφλίου, 2006

*Εθνικό Πάρκο Λίμνης Κερκίνης, 2006

*Εθνικό Υγροτοπικό Πάρκο Δέλτα Έβρου, 2007

*Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού, 2008

*Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, 2008

*Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων Περιστερίου και Χαράδρας Αράχθου, 2009

*Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου-Στροφυλιάς, 2009

*Εθνικό Πάρκο Δέλτα Αξιού, Λουδία, Αλιάκμονα, 2009

*Εθνικό Πάρκο Πρεσπών, 2009

*Εθνικό Πάρκο Οροσειράς Ροδόπης, 2009, και

*Εθνικό Πάρκο Χελμού, Βουραïκού, 2009.

Σκοπός της ίδρυσης των παραπάνω εθνικών πάρκων είναι «η διαφύλαξη της φυσικής κληρονομιάς και της οικολογικής ισορροπίας ευρύτερων περιοχών της χώρας με παράλληλη παροχή στο κοινό δυνατοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και φυσιολατρικών δραστηριοτήτων».

Με αφορμή λοιπόν την «Ευρωπαϊκή Ημέρα των Πάρκων», ας διαθέσουμε όλοι λίγο από το χρόνο μας για μια επίσκεψη σε ένα κοντινό μας εθνικό πάρκο!

Με κατάπληξη πληροφορήθηκα μέσω ανοιχτής επιστολής του κ. Σωκράτη Βασιλάκου ότι ο Τ.Ο.Ε.Β. ξήλωσε τις μπάρες στο ανάχωμα του ποταμού Γαβρά, οι οποίες τοποθετήθηκαν με πολύ μόχθο, σχεδιασμό και κινητοποίηση στις 29-4-2012 μετά από παρέμβαση της ΟικόΣφαιρας, στην οποία συμμετείχαν επίσης ο Ορειβατικός Σύλλογος Καρδίτσας, η Πολιτιστική Παρέμβαση Συνοικίας Αγ. Παντελεήμονα, οι κάτοικοι της συνοικίας Αγ. Παντελεήμονα και Καροπλεσίτικων περιοχής Αγ. Μηνά, η ομάδα «Δασοπόνοι ενεργοί φοιτητές Καρδίτσας», το Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος, το Τμήμα Σχεδιασμού και Τεχνολογίας Ξύλου και Επίπλου του Παραρτήματος Καρδίτσας – ΤΕΙ Λάρισας, ο Σπηλαιολογικός όμιλος Καρδίτσας, ο Ποδηλατικός Σύλλογος Καρδίτσας, ομάδες φοιτητών από την Κτηνιατρική σχολή, η Διεθνής Ένωση Αστυνομικών – Παράρτημα Καρδίτσας, ο Kiss FM 100.4, το Δίκτυο της ΕΡΑ Θεσσαλίας, η Δημοτική Κοινότητα Καρδίτσας, η Λέσχη 4x4 Καρδίτσας, οι μαθητές του μουσικού γυμνασίου, κ.α. Ο Δήμος Καρδίτσας τότε υποστήριξε πολύ ενεργά την παρέμβαση διαθέτοντας μηχανήματα, εργαλεία και προσωπικό, ενώ χορηγός της παρέμβασης ήταν η Κλινική Κασταλία Α.Ε..

Σύμφωνα με το Ν.4258/2014, στο άρθρο 5 δεν προβλέπεται αποψίλωση της βλάστησης και δεν μπορεί να γίνεται χωρίς στοιχεία που να τεκμηριώνουν τον υψηλό κίνδυνο πλημμύρας σε κάθε συγκεκριμένη θέση και χωρίς να ορίζεται η μέθοδος και τα κριτήρια επιλογής της βλάστησης που θα αφαιρεθεί και χωρίς αναφορά στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις στο σύνολο του οικοσυστήματος.

Στην περίπτωση της Ηπείρου, η Περιφέρεια σε συνεργασία με τους ΤΟΕΒ θέλησε να καθαρίσει τους τάφρους για να αποφευχθούν πλημμυρικά φαινόμενα και το Δασαρχείο είχε βάλει φρένο, με αποτέλεσμα οι δύο πλευρές να βρεθούν στον Εισαγγελέα, μετά από εξώδικα των Τ.Ο.Ε.Β.. Θεωρώ λοιπόν ότι:

• Οι αρμοδιότητες της κάθε      υπηρεσίας οφείλουν να είναι ξεκάθαρες μέσω ενός σαφούς νομοθετικού      πλαισίου, ώστε να μην υπάρχει αλληλοκάλυψη ευθυνών, γιατί συχνά οι      «αρμόδιοι» ενδιαφέρονται μόνο να αποποιηθούν τις ευθύνες τους και να τις      μεταβιβάσουν σε άλλους «αρμοδίους», οι οποίοι έχουν μάθει να ελίσσονται      πίσω από διαδικαστικούς λαβύρινθους.

• Να διατηρείται και να      προστατεύεται η αυτοφυής βλάστηση στις όχθες των ρεµάτων με την κατασκευή      µικρών έργων αντιπληµµυρικής προστασίας µετά από εγκεκριµένη µελέτη,      επειδή το ρέμα ευνοεί την ανάπτυξη ποικίλης χλωρίδας, αλλά και την      προσέλκυση πανίδας σχηματίζοντας σημαντικούς υγροβιότοπους.

• Να αντικατασταθεί η μηχανική      αντιμετώπιση των καθαρισμών με χειρωνακτική μέθοδο, δεδομένου ότι το      κόστος της χειρωνακτικής εργασίας διαφοροποιείται ελάχιστα έναντι της      μηχανικής , ενώ ο χειρωνακτικός καθαρισμός μπορεί να επιτευχθεί με      παράλληλη προστασία των οικοσυστημάτων και δημιουργία θέσεων εργασίας για      ανέργους.

• Να απαγορευτεί η κοπή δέντρων      εκτός αν υπάρχει άδεια ∆ασαρχείου, αλλά και η φύτευση ειδών ξένων προς τα      είδη που συνθέτουν τις φυσικές φυτοκοινωνίες εκτός αν η παρέµβαση ,      συνοδεύεται από πλήρη εκτίµηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

• Να απαγορεύονται ενέργειες ή      δραστηριότητες που µπορούν να επιφέρουν καταστροφή, φθορά ή αλλοίωση των      προστατευόµενων φυσικών σχηµατισµών, των προστατευόµενων τοπίων ή      στοιχείων του τοπίου σύμφωνα με τον αντίστοιχο νόμο. Να δηµιουργηθούν      βασικά κατασκευαστικά και µορφολογικά πρότυπα για την εκτέλεση έργων      υποδοµών, όπως τα εγγειοβελτιωτικά, έτσι ώστε να διατηρηθεί η αισθητική      του τοπίου.

• Να εκπονηθούν ειδικά      διαχειριστικά σχέδια για τα αυτόχθονα, ενδηµικά και σπάνια φυτά, όπως      επίσης και για τα «µνηµειώδη δέντρα», τα δε νέα έργα να είναι µικρής      κλίµακας, ώστε αντίστοιχου επιπέδου να είναι και οι επιπτώσεις τους      σύμφωνα με τη διατήρηση και προστασία της βιοποικιλότητας που      θεσµοθετήθηκε µε τον Ν.3937/2011 «ως πολύτιµου, αναντικατάστατου και      σπουδαίας σηµασίας εθνικού κεφαλαίου».

Τα πρανή της κοίτης, ανήκουν στο δημόσιο και προστατεύονται για περιβαλλοντικούς και άλλους λόγους. Οι αλόγιστες επεμβάσεις είναι αυτές που ευθύνονται για τον υποβαθμισμένο χαρακτήρα των περιοχών των ρεμάτων. Οι φυσικές περιοχές που δεν υπάγονται σε κάποιο καθεστώς προστασίας, όπως εκβολές χειµάρρων, παραρεµάτια οικοσυστήµατα, είναι αναγκαίο να προστατευτούν .

Πριν λοιπόν από κάθε παρέμβαση του Τ.Ο.Ε.Β. ή οποιουδήποτε άλλου φορέα του Δημοσίου είναι απαραίτητη η Εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, η Κατάρτιση µελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η επιβολή και τήρηση περιβαλλοντικών όρων, καθώς επίσης και ο σεβασμός στη βούληση, τις προσδοκίες και τις προσπάθειες ανάδειξης συγκεκριμένων περιοχών από τους φορείς της τοπικής κοινωνίας, την οποία οι αρμόδιες υπηρεσίες οφείλουν να κρατούν ενήμερη για τέτοιου είδους παρεμβάσεις.

Κρύστα Λάππα

Πρόεδρος ΟικόΣφαιρας

(Κίνηση για το περιβάλλον, τον άνθρωπο και την ποιότητα ζωής)

Ανοιχτή επιστολή προς τον περιφερειάρχη Θεσσαλίας, και στην Καρδίτσα σε αντιπεριφερειάρχη, δήμαρχο, εισαγγελέα, δασάρχη και πρόεδρο της ΟικόΣφαιρας

Του Σωκράτη Βασιλάκου-www.sokratisvasilakos.gr

            Αυτές τις ημέρες, βρίσκεται σε εξέλιξη μια παρέμβαση του ΤΟΕΒ Καρδίτσας, ακριβώς πάνω στο ανάχωμα του ποταμού Γάβρα, νότια της πόλης, στο διάστημα από γέφυρα κεντρικής οδού Καρδίτσας -  Σμοκόβου μέχρι τη γέφυρα Καράμπαλη, σε μια απόσταση πάνω από 1000 μέτρα.  Σκοπός της παρέμβασης, σύμφωνα με τον ΤΟΕΒ, είναι να καθαριστεί η παρακείμενη διώρυγα.  Όμως με την παρέμβαση αυτή καταστρέφεται χωρίς εξαίρεση όλο το πράσινο όπου και δένδρα ηλικίας κάποιων δεκαετιών.

            Τη περασμένη Παρασκευή 11-9-15, μίλησα επί τόπου με το πρόεδρο του ΤΟΕΒ κ. Κ. Μπάρα καθώς και με τον αρμόδιο μηχανικό και είπα και συμφωνήσαμε, ότι μπορεί να γίνει η επιθυμητή παρέμβαση  του ΤΟΕΒ αλλά με σεβασμό στο πράσινο και την προϋπόθεση να μην κοπούν τα μεγάλα δένδρα τα οποία δεν ενοχλούν τις εργασίες τους. Και πράγματι υπήρχαν δένδρα τα οποία δεν ενοχλούσαν αλλά κόπηκαν παρά την προφορική συμφωνία. Ύστερα από τα παραπάνω και απευθυνόμενος προς αρχές και φορείς που θεωρώ ότι έχουν λόγο ερωτώ:

1.  Ο ΤΟΕΒ      έχει άδεια από την περιφέρεια ή αντιπεριφέρεια Καρδίτσας γιαυτή την      παρέμβαση;
2. Το δασαρχείο Καρδίτσας έδωσε σχετική άδεια, (ο      πρόεδρος του ΤΟΕΒ μας είπε ότι την έχει) προσήλθε για αυτοψία το δασαρχείο      και διαπίστωσε ότι εφαρμόζεται επακριβώς η δοθείσα άδεια;  Τελικά έδωσε τέτοια άδεια  για ολοκληρωτική αποψίλωση; Λέγεται ότι      για να κόψεις ένα δένδρο ακόμη και στην αυλή του σπιτιού μας απαιτείται      άδεια από το δασαρχείο!
3.  Για μια      τέτοια παρέμβαση, σίγουρα απαιτείται περιβαλλοντική μελέτη, η οποία από      ότι πληροφορηθήκαμε δυστυχώς δεν υπάρχει και άρα υπάρχει προφανής      παρανομία.
4.  Ο      εργολάβος που ανέλαβε το έργο, έχει στα χέρια του τις απαιτούμενες  σχετικές άδειες και μελέτες ή είναι και      αυτός υπόδικος όπως όλοι όσοι παρανομούν στο εν λόγω έργο;
5.  Η      ΟικόΣφαιρα, σε στενή συνεργασία με το δήμο Καρδίτσας, τον Ορειβατικό      σύλλογο καθώς και πολλούς άλλους τοπικούς φορείς, προσπαθεί από το έτος      2012 για εξωραϊσμό, ανάδειξη και ανάπλαση ακριβώς της συγκεκριμένης      περιοχής. Καθάρισε τους τόνους σκουπιδιών και  τοποθέτησε απαγορευτικές μπάρες διόδου      από όπου ο καθένας περνούσε και       πετούσε ανεξέλεγκτα σκουπίδια και απόβλητα κάθε είδους. Το ανάχωμα      είχε μετατραπεί σε μια απέραντη χωματερή, αλλά επί τέλους ξεκίνησε μια      προσπάθεια προς τη σωστή κατεύθυνση. Τώρα ήρθε ο ΤΟΕΒ ξήλωσε τις μπάρες      (για τις οποίες δαπανήθηκαν αρκετά χρήματα), τις πέταξε  και τις παράχωσε με μπάζα εκσκαφής και      κανείς δεν γνωρίζει που είναι. Νομίζουμε ότι όφειλε να σεβαστεί το έργο      που προηγήθηκε και θα μπορούσε να ενημερώσει το δήμο ή  την ΟικόΣφαιρα ή κάποιον άλλο,  για να φροντίσουμε για την διαχείρισή      τους.

Ύστερα από όλα τα παραπάνω οι παραλήπτες αυτής της επιστολής καλούνται να πάρουν θέση και να σταματήσουν τις παρανομίες τους ΤΟΕΒ, ο δε δήμος και η ΟικόΣφαιρα να κινήσουν τις νόμιμες διαδικασίες για να σταματήσει η παρανομία και να επιβληθούν οι επιβαλλόμενες από το  νόμο κυρώσεις σε όλους τους παρανομούντες.

Η ΟικόΣφαιρα παρακολουθεί με ενδιαφέρον τις ανησυχητικές διαστάσεις που έχει λάβει η παράνομη συλλογή αρωματικών φυτών σε όλη τη χώρα. Κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού πραγματοποιούνται δεκάδες συλλήψεις, και κατάσχονται μεγάλες ποσότητες ρίγανης, τσαγιού και άλλων βοτάνων.